Covid-19 đặt ra nhiều bài toán cho giáo dục như đào tạo kỹ năng số, vai trò của chứng chỉ nghề, hợp tác giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo hay khả năng tìm việc của nhân lực trẻ.
Tại Diễn đàn Giáo dục Nghề nghiệp và Phát triển Kỹ năng khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (APAC TVET), ông Srinivas Reddy - Trưởng bộ phận tay nghề và tìm kiếm việc làm (Tổ chức Lao động quốc tế - ILO, Thụy Sĩ) cho biết, kể từ khi đại dịch bắt đầu, 144 triệu việc làm và 3,5% mức tăng trưởng GDP hàng năm đã thất thoát chỉ trong vòng một năm, đẩy kinh tế toàn cầu lao dốc trong một đợt suy thoái chưa từng thấy kể từ 2009. Phụ nữ, thanh thiếu niên và các đối tượng có hoàn cảnh khó khăn như người lao động trong các nền kinh tế không chính quy, người di dân, tị nạn và khuyết tật đã gặp ảnh hưởng rất nặng nề. Hơn hết, người lao động có tay nghề thấp chịu ảnh hưởng nhiều hơn người lao động có tay nghề cao.
Khủng hoảng còn tăng gấp đôi bởi tình hình dạy và học ngày càng xấu đi. Hiện nay, hàng triệu học viên trên thế giới vẫn chưa thể tham gia các khóa đào tạo trực tiếp để nâng cao chuyên môn nhằm thích nghi với thị trường lao động hậu dịch.
Trước xu hướng đó, ông cùng các chuyên gia giáo dục của New Zealand đã đề xuất nhiều giải pháp thiết thực giải quyết bài toán từ đại dịch, gồm: chuyển đổi số; chứng nhận tay nghề từ các khóa học nhỏ, linh hoạt; đào tạo lại kỹ năng và môi trường học tập suốt đời; nâng cao khả năng tìm việc của nhân lực trẻ.
Các chuyên gia bàn giải pháp đào tạo nhân lực sau đại dịch tại APAC TVET. Ảnh: APAC TVET
Giải pháp đào tạo nhân lực phù hợp với xu thế mới của New Zealand
Theo ông, chuyển đổi sốmang đến cả cơ hội và thử thách mới bởi nó thay đổi cả bản chất công việc và yêu cầu tay nghề. Người lao động cần các kỹ năng mới để phù hợp với xã hội số. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng phải triển khai các cơ sở hạ tầng, thiết bị và bồi dưỡng thêm chuyên môn cho nhân viên.
Song song với quá trình số hóa, chứng chỉ nghề cần đi theo xu hướng áp dụng mô hình đào tạo linh hoạt và công nhận những hình thức học chính quy, không chính quy. Trong đó, thử thách lớn nhất là cung cấp hệ thống đánh giá linh hoạt, chi phí hợp lý, đáng tin cậy, bao gồm những khóa học nhỏ gọn ở mọi nơi, mọi lúc và bằng nhiều phương tiện đa dạng. Nhờ vậy, mọi người kết nối, học nghề, có thể ứng dụng trong thị trường lao động cũng như các khía cạnh khác của đời sống.
Có thể thấy, các khóa học ngắn hạn cấp chứng chỉ có rất nhiều tiềm năng nhưng vẫn còn một số hạn chế như: chưa thống nhất về nền tảng kiến thức, chưa theo sát được nhu cầu thực tế, chưa đảm bảo chất lượng, độ tin cậy và mức độ bảo mật dữ liệu...
Để giải quyết vấn đề đặt ra từ xu hướng số hóa và chứng chỉ nghề, giáo dục New Zealand đã cải cách hệ thống giáo dục và đào tạo nghề nghiệp từ tháng 4/2020, bao gồm một số đổi mới nổi bật như thành lập Hội đồng Phát triển Lực lượng lao động (Workforce Development Council) và 15 Nhóm Lãnh đạo vùng về Kỹ năng nghề (Regional Skills Leadership Groups); các Trung tâm Phát triển Hệ sinh thái Giáo dục nghề nghiệp (Centres of Vocational Excellence); thống nhất các quỹ tài trợ và kinh phí dành cho giáo dục nghề nghiệp; đồng thời, đơn giản tối đa việc cấp bằng cho người học để thống nhất và quản lý chất lượng toàn bộ chương trình đào tạo nghề trên cả nước...
Theo đó, các cải cách đã góp phần tạo ra hệ thống thống nhất, bền vững cho giáo dục nghề nghiệp, đồng thời, hỗ trợ người học, người sử dụng lao động và cộng đồng tiếp cận với các khóa đào tạo nghề theo nhiều hình thức đa dạng được chứng nhận về chất lượng một cách thuận tiện và không gián đoạn. Về lâu dài, điều này sẽ làm tăng số lượng người sử dụng lao động sẵn sàng tạo điều kiện cho người lao động tham gia giáo dục nghề nghiệp.
New Zealand đã cải cách hệ thống giáo dục và đào tạo nghề nghiệp từ tháng 4/2020 để giải quyết vấn đề đặt ra từ xu hướng chứng chỉ nghề. Ảnh: ENZ
Cải cách giáo dục nghề nghiệp cũng là giải pháp của New Zealand trong việc nâng cao năng lực, đào tạo lại kỹ năng và xây dựng môi trường học tập suốt đời, trong bối cảnh ngày càng nhiều nhà tuyển dụng, người lao động xem trọng việc học tập liên tục để không ngừng nâng cao tay nghề, thu hẹp khoảng cách giữa kỹ năng và công việc.
"Thị trường lao động hiện nay nên có tiêu chuẩn chung về chương trình học tập trọn đời: làm thế nào để việc vừa học vừa làm phù hợp với nhu cầu của nền kinh tế mới; và thúc đẩy sự tham gia tích cực hơn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa... New Zealand là một trong những quốc gia tiên phong về dạy chứng chỉ nghề ngắn hạn phù hợp với nhu cầu của nhiều loại hình doanh nghiệp, đặc biệt là mô hình doanh nghiệp vừa và nhò. Cộng đồng quốc tế có thể học hỏi rất nhiều từ đó" - ông Srinivas Reddy nhận định.
Hơn hết, sự kết nối, hợp tác giữa các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp là yếu tố đặc biệt quan trong để tăng cường hiệu quả giáo dục kết hợp thực hành. "Đại dịch đã dạy cho chúng ta thấy tầm quan trọng của sự hợp tác này, đặc biệt là trong phát triển kỹ năng. Đây là điều thiết yếu để xóa đi khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu của ngành nghề", Trưởng bộ phận tay nghề và tìm kiếm việc làm ILO khẳng định.
Tại các trường đại học New Zealand, sinh viên không chỉ trau dồi kỹ năng thực tế qua các kỳ thực tập mà còn được học hỏi qua các sự kiện tìm kiếm việc làm, trao đổi với doanh nghiệp. Ví dụ, với khối ngành kinh tế, sinh viên được trải nghiệm mô hình ứng dụng kinh doanh bền vững tại các buổi workshop của trường. Nhà trường kết nối với doanh nghiệp để sinh viên học hỏi câu chuyện thực tế, chính sách phát triển bền vững của doanh nghiệp, hiểu rõ hơn về mô hình này.
Ngược lại, doanh nghiệp cũng mong muốn được lắng nghe chia sẻ của sinh viên, đồng thời, đưa ra những bài toán cụ thể về phát triển doanh nghiệp bền vững để sinh viên được tận dụng kiến thức đã học, trải nghiệm của bản thân đóng góp ý tưởng. Hơn nữa, trong câu chuyện kinh doanh bền vững, doanh nghiệp không thể tự làm mà cần có nguồn nhân lực trẻ, được đào tạo bài bản và sáng tạo hơn. Doanh nghiệp New Zealand còn đóng vai trò truyền cảm hứng, phát triển tư duy bền vững cho nhân lực trong công việc, đời sống.
Sự kết nối chặt chẽ này cũng là biện pháp giúp New Zealand giải quyết bài toán về khó khăn của nhân sự trẻ trong tìm kiếm việc làm. Việc gián đoạn học hành lâu dài ảnh hưởng rất lớn tới khả năng tìm việc, đặc biệt là ở thanh thiếu niên. "Việc không thể học trực tiếp do nhà trường đóng cửa có thể ảnh hưởng tới thanh thiếu niên trong vài chục năm, trừ phi có sự đầu tư thích hợp từ bây giờ", ông Srinivas Reddy nhận định.
Theo đó, nền giáo dục New Zealand đã nhanh chóng thích ứng để phù hợp với bối cảnh hiện tại và tương lai, đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao, được học tập bài bản và đa dạng phương thức đào tạo.
Nhật Lệ